Achmat Dangor (geb. 1948) is tegenwoordig de bekendste 'South African Indian'-schrijver, hoewel hij niet helemaal in het hokje past omwille van zijn gemengde afkomst (hij wil ook niet als Indische, zelfs niet als Zuid-Afrikaanse schrijver bekend staan). Hij wijt zijn late succes aan zijn pensioen, het feit dat hij zijn publieke taken, eerst als anti-apartheidsactivist bij Black Thoughts, later als beheerder van het Mandela Children's Fund heeft neergelegd, en zo zijn sluimerende literaire carrière aangezwengeld heeft. Hij schrijft poëzie, drama, en proza. Zijn romans werden naar het Nederlands vertaald: De Z-town trilogie (1995, Ambo), Kafka's vloek (1999, Van Gennep) en dus nu Bittere vruchten. Het origineel (Bitter fruit) verscheen in 2001 en was toen een hoogst actuele roman over het Mandelatijdperk, 1994-1999, de jaren van herwonnen vrijheid, pijnlijke herinneringen en verzoening.

Bittere vruchten, dat levert de vrijheid voor de familie Ali op. Silas Ali oefent een belangrijke functie uit; hij verzorgt de banden tussen de regering en de waarheids- en verzoeningscommissie (een moeilijke job, want het ANC heeft er grote problemen mee dat zij ook mee in het beklaagdenbankje zit). Het is ironisch, want hijzelf en vooral zijn vrouw Lydia waren zelf slachtoffer van het apartheidsregime. Zij werd verkracht door de Afrikaner agent Du Boise, terwijl Silas, toen actief als ANC-contraspion, gebonden en geslagen moest toehoren. Lydia weigert hun zaak naar de commissie te brengen omdat ze niet gelooft dat die zou begrijpen hoe ingrijpend een verkrachting kan zijn. Net wanneer het verslag van waarheidscommissie bijna af is, loopt Silas Du Boise tegen het lijf. Bij Lydia komt het hele trauma weer naar boven, en het gezin valt geleidelijk aan uiteen. Terwijl Silas professioneel succesvol is, zit hij persoonlijk aan de grond. Lydia weet door een gewaagde seksuele daad haar vrijheid enigszins terug te winnen. Voor hun zoon Michael wreekt het verleden zich nu onverwacht, wanneer hij leert dat hij de zoon is van de verkrachter Du Boise. Hij trekt zich in zichzelf terug, gaat op zoek naar de moslimroots van zijn familie, en plant radicale acties.

Hoewel Bittere vruchten zeker een commentaar is op de nieuwe politieke situatie in Zuid-Afrika -- een commentaar die bij momenten bijzonder kritisch wordt en ook de grenzen van herinnering en verzoening na de apartheid aftast -- is de roman vooral een harde analyse van gezinsverhoudingen, de strijd tussen mannen en vrouwen (waarbij de auteur duidelijk de kant van de vrouwen kiest -- hun gevoelens en zorgzaamheid, tegenover het egoïsme dat altijd doorweegt bij de mannen), en de band tussen ouders en kinderen die grondig verandert tijdens de adolescentie. Stilistisch vertaalt zich dat in scherpe dialogen en korte monologues interieures, waarin blijkt dat de personages zich min of meer bewust zijn van hun positie en gedrag. Dit alles wordt gegoten in een nevenschikkende syntaxis van korte zinnen en vragen, en een afgemeten taal, met vele, precies gekozen adjectiva en bijwoorden. Dangor creëert betekenisvolle scènes en een sterke structuur, die de gebeurtenissen als logisch op elkaar volgend doet overkomen.

Zoals steeds bij Dangor, zijn de persoonlijke conflicten heftig seksueel gekleurd. Seksuele gedachten en daden overschrijden alle grenzen (ongelijke verhoudingen qua leeftijd en kleur, overspel, incest, verkrachting). Voor Dangor is deze "insurrection of the loin, or the rebellion of the senses" een reële kracht, maar ook een metafoor voor de breekbaarheid van sociale en politieke structuren die mensen zowel vorm geven als beperken. Zijn personages overkomen daarom hevige gebeurtenissen en geweldige veranderingen, maar daarin ligt altijd een beetje hoop op verbetering besloten, wat de auteur ons subtiel laat aanvoelen in het open einde voor de drie hoofdpersonages. [Chris Bulcaen] Hide text

Deze roman werd genomineerd voor de Booker Prize en kreeg uiteindelijk de People’s Booker Prize van 2004. Het is een complexe roman over het Zuid-Afrika van eind jaren ’90, de tijd waarin Mandela opgevolgd wordt door Mbeki en waarin de Waarheid- en Verzoeningscommisie (WVC) haar onderzoeken afrondt. Dangor zoemt in op het gezin van Silas, kleurling en anti-apartheidsactivist in zijn jonge jaren - net als Dangor zelf - en nu werkzaam voor de WVC. Dangor toont hoe de hedendaagse verhoudingen liggen en hoe het gezin zich staande probeert te houden als de waarheid van het verleden aan het licht komt. Silas’ vrouw is destijds verkracht door een blanke politieman, een geheim waar hun zoon Mikey mee moet leren leven. Ontwrichting is het gevolg. Dangor laat zien hoe machtsverhoudingen verschuiven en welke rol seksualiteit daarbij speelt. Hij gebruikt een alwetende verteller en legt het perspectief bij meer personages. Daardoor krijg je een genuanceerd beeld van de complexe gevoelens en relaties. Het rauwe stadsleven, de politiek en de raciale verhoudingen klinken op de achtergrond door. Vrij kleine druk. Hide text